กรอบแนวคิดในงานวิจัยนั้นสำคัญไฉน (Conceptual framework)

                

                เมื่อปีที่แล้ว (พ.ศ. 2559) มีลูกศิษย์ที่ทำวิจัยระดับปริญญาตรีในโครงการนักวิจัยน้อยถามขึ้นมาระหว่างการทำอบรมเชิงปฏิบัติการวิจัยว่า ทำไมเราต้องเขียนกรอบแนวคิดในการวิจัยด้วย จึงได้ตอบลูกศิษย์ไปว่า กรอบแนวคิดในการวิจัยเป็นเหมือนแผนที่บอกเส้นทาง และวิธีการทำงาน รวมถึงผลลัพธ์ที่จะได้ในปลายทาง

                กรอบแนวคิดจะบอกผู้อ่านงานวิจัยของเราว่าเรามีภาพอะไรในหัว และเราทำภาพนั้นให้เป็นจริงได้อย่างไร และเกิดผลอะไรหลังจากการที่เราดำเนินการทำภาพนั้นให้เป็นจริงแล้ว กรอบแนวคิดที่ชัดเจนจะทำให้นักวิจัยได้ทุนวิจัยอย่างง่ายดาย กรอบแนวคิดประกอบด้วยส่วนต่างๆดังนี้

1. องค์ประกอบในการเขียนกรอบแนวคิด

                กรอบแนวคิดมักจะประกอบด้วย 3 ส่วน คือ

                1.1 ส่วนที่ 1 เป็นตัวแปร ปัจจัย หรือ สิ่งใด ๆ ที่เราจะใส่เป็นวัตถุดิบในงานวิจัย ที่เรียกว่า input

                1.2 ส่วนที่ 2 เป็นกระบวนการทดสอบ หรือ process

                1.3 ส่วนที่ 3 เป็นผลผลิตและผลลัพธ์

               

                อย่างไรก็ตาม น่าประหลาดใจว่า ส่วนสำคัญที่สุดในกรอบแนวคิดที่นักวิจัยส่วนมากจะไม่ค่อยเห็นค่าของมัน คือ ลูกศร    ลูกศร ที่ใช้ประกอบการวาดกรอบแนวคิดสำคัญมาก ลูกศรจะบอกทั้งตัวนักวิจัยและผู้อ่านว่าความสัมพันธ์ของแต่ละองค์ประกอบในกรอบแนวคิดเป็นอย่างไร อะไรเป็นสาเหตุ อะไรเป็นผล ผลที่เกิดขึ้นเป็นอย่างไร มีตัวแปร หรือ ปัจจัยใดสัมพันธ์กันอย่างไร ดังภาพที่ 1 ข้างล่างนี้

2. สิ่งที่ไม่ควรทำในการเขียนกรอบแนวคิด

     หลายครั้งที่ผู้เขียนได้อ่านงานวิจัยแล้วพบว่าในการเขียนกรอบแนวคิดนั้น มีบางสิ่งที่นักวิจัยไม่ควรทำ เช่น

     2.1 นำกรอบแนวคิดไปไว้ส่วนท้ายของงานวิจัย กรอบแนวคิดควรอยู่บทที่ 1 (ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา) หรือ บทที่ 3 (วิธีดำเนินการวิจัย)

               2.2 เขียนแต่กรอบแนวคิด แต่ไม่อธิบายว่าภายในกรอบแนวคิดนั้น มีสิ่งใดสัมพันธ์กันบ้าง อย่างไร เช่น ภาพที่ 1 ข้างต้น มีแต่กรอบแนวคิด แต่ไม่อธิบายความสัมพันธ์ของแต่ละส่วนในกรอบแนวคิดดังกล่าว

3. ตัวอย่างกรอบแนวคิดพร้อมคำอธิบาย

             ในส่วนคำอธิบายกรอบแนวคิด ควรประกอบด้วย 3 ส่วน คือ จุดเริ่มต้น กระบวนการ ผลผลิตและผลลัพธ์และการเขียนแสดงความสัมพันธ์ระหว่างทั้ง 3 ส่วนดังกล่าว เช่น

กรอบแนวคิดมีความสำคัญ เพราะกรอบแนวคิดเป็นเหมือนแผนที่นำทาง

กรอบแนวคิดจะแสดงความสัมพันธ์

ระหว่าง

จุดเริ่มต้น กระบวนการ ผลผลิตและผลลัพธ์